De Light Touch en de Wheeleo®: een eenvoudig contact dat alles verandert

Elk jaar worden wereldwijd ongeveer 15 miljoen mensen getroffen door een beroerte (CVA). Leven met de gevolgen van een beroerte betekent voor velen: evenwichtsverlies, moeite met lopen en een constante angst om te vallen. Stabiliteit en mobiliteit terugkrijgen wordt dan een prioriteit voor zowel de patiënt als zijn therapeuten. In deze context is het interessant om te spreken over een fenomeen dat velen onbewust gebruiken: de Light Touch (LT). Dit eenvoudige principe is al aanwezig in het leven van veel patiënten en therapeuten, maar de mechanismen en effecten ervan zijn nog onbekend.

Wat is de Light Touch?

De Light Touch (of “lichte aanraking”) verwijst naar een eenvoudig handcontact op een oppervlak met een zeer lage kracht – minder dan 1 N (oftewel 100g). Dit mechanisme, beschreven in de jaren 90 (Jeka & Lackner, 1994), toont een intuïtieve bevinding aan: de hand op een vaste stang plaatsen vermindert het schommelen van het lichaam met 50 tot 60% (Holden et al., 1994). Wat verrassend is, is niet dat de hand stabiliteit biedt, maar dat deze stabiliteit optreedt zonder merkbare mechanische ondersteuning: uitsluitend dankzij de sensorische feedback die naar de hersenen wordt gestuurd, die deze gebruiken om de houding beter te controleren. Met andere woorden, het contact levert geen stabiliserende kracht, maar de druk, trillingen of rekkingen die door het contact op de huid worden uitgeoefend, activeren de mechanoreceptoren die een subtiele maar nuttige sensorische feedback naar het centrale zenuwstelsel sturen om het zwaartepunt te stabiliseren. Het evenwicht van patiënten verbetert dan, zelfs met gesloten ogen of in onstabiele omstandigheden, zoals bij het staan op schuim (Baldan et al., 2014).

Waarom het gebruiken bij revalidatie na een beroerte?

Na een beroerte vertoont de meerderheid van de patiënten motorische en sensorische tekorten: spierzwakte, posturale asymmetrie, evenwichtsstoornissen en een verhoogd valrisico (Bonan et al., 2004). Deze moeilijkheden verminderen hun autonomie en levenskwaliteit.

De LT biedt een eenvoudige oplossing door een extra sensorische aanwijzing te geven die posturale aanpassingen verfijnt. Verschillende studies hebben aangetoond:

• Een significante vermindering van het posturale schommelen bij hemiparetische patiënten, vooral in onstabiele omstandigheden (In et al., 2019).
• Een verbetering van de rompstabiliteit en spieractivatie aan de aangedane zijde tijdens het lopen met een wandelstok (Boonsinsukh et al., 2009; Boonsinsukh et al., 2011).
• Een vermindering van de impact van een cognitieve taak op de posturale stabiliteit (Lee et al., 2021).

Kortom, zelfs een zeer licht contact kan stabiliteit en vertrouwen teruggeven, twee sleutelelementen in de revalidatie.

De Light Touch en mobiliteitshulpmiddelen

Een wandelstok is niet alleen een mechanische ondersteuning. Gebruikt als LT, wordt het een sensorisch hulpmiddel. Verschillende studies hebben aangetoond dat dit eenvoudige contact de stabiliteit van het bekken verbetert, een betere loopsymmetrie bevordert en de spieractivatie aan de paretische zijde verhoogt (Afzal et al., 2018).

In de praktijk beïnvloedt de hoogte van het mobiliteitshulpmiddel ook het gebruik ervan. Een lagere instelling (“pols hoogte”) bevordert een mechanische ontlasting van het lichaamsgewicht op het mobiliteitshulpmiddel. Daarentegen geeft een hogere instelling, ter hoogte van de licht gebogen elleboog van de patiënt, de voorkeur aan sensorische feedback zonder mechanische ontlasting.

Daarom zou het, vanuit het oogpunt van therapeutische vooruitgang, denkbaar zijn dat de hoogteverstelling van mobiliteitshulpmiddelen strategisch kan worden gemoduleerd. Bijvoorbeeld, beginnen met een lage instelling van de handgreep die een reële fysieke ondersteuning zou bevorderen naast de LT, potentieel nuttig in de beginfasen van de revalidatie om de verplaatsing veiliger te maken. Vervolgens zou een geleidelijke verhoging van de handgreep de gewichtsoverdracht beperken, terwijl een sensorisch contact van het LT-type behouden blijft, zonder significante fysieke ondersteuning. En tot slot zou de laatste stap van deze vooruitgang kunnen bestaan uit het volledig afzien van het mobiliteitshulpmiddel. Deze evoluerende aanpak versterkt de interesse in hulpmiddelen zoals de Wheeleo®, die constant contact met de grond mogelijk maken en waarvan het gebruik kan worden aangepast om, afhankelijk van de voortgang van de revalidatie, afwisselend mechanische ondersteuning of lichte sensorische stimulatie te bevorderen.

Het geval van de Wheeleo®: een concrete toepassing

De Wheeleo® is een eenhandige rollator die dankzij zijn wieltjes permanent contact met de grond houdt, en zo een continue sensorische feedback levert die vergelijkbaar is met het LT-mechanisme.

De klinische resultaten spreken voor zich. Twee klinische studies rapporteerden significante verbeteringen in de loopsnelheid bij hemiparetische patiënten: tussen 22% en 30% over 10 meter, en tot 50% tijdens een 6-minuten test, zonder verhoging van de energiekosten of het valrisico (Deltombe et al., 2020; Maillard et al., 2024).

De Wheeleo® illustreert perfect hoe een innovatie, bedacht om mobiliteit te vergemakkelijken, aansluit bij de neurowetenschappelijke ontdekkingen over de LT. Zelfs zonder stevige ondersteuning, biedt het simpele feit van het “rollen” van deze rollator een sensorische stimulatie die de stabiliteit en efficiëntie van het lopen verbetert.

Perspectieven en conclusie

De LT is nog steeds weinig bekend bij het grote publiek en zelfs bij veel zorgprofessionals. Toch is het potentieel ervan in post-beroerte revalidatie aanzienlijk. Het is niet zomaar een “laboratoriumtrucje”, maar een eenvoudig en krachtig principe dat de klinische praktijk kan transformeren.

De Wheeleo® is hiervan een concreet voorbeeld: door mechanische stabiliteit en sensorische stimulatie te combineren, opent het een nieuwe weg in de revalidatie van lopen en evenwicht. Meer dan een wandelstok wordt het een sensorische verlenging die vertrouwen en autonomie teruggeeft.

Kortom, een eenvoudig licht contact kan veel veranderen. De LT, toegepast op de Wheeleo®, is hiervan het levende bewijs: evenwicht speelt zich niet alleen af in de spieren, maar ook in de sensaties.

Geselecteerde referenties

• Afzal, M. R., Oh, M.-K., Lee, C.-H., & Yoon, J. (2018). Light touch with a cane improves post-stroke gait. Gait & Posture, 61, 387–392. https://doi.org/10.1016/j.gaitpost.2018.01.030
• Baldan, A. M., Alouche, S. R., Araujo, I. M., & Freitas, S. M. S. F. (2014). Effect of light touch on postural sway. Neuroscience Letters, 583, 143–147. https://doi.org/10.1016/j.neulet.2014.09.043
• Bonan, I. V., Colle, F. M., Guichard, J. P., Vicaut, E., Eisenfisz, M., Tran Ba Huy, P., & Yelnik, A. P. (2004). Reliance on visual information after stroke. Part I: Balance on dynamic posturography. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 85(2), 268–273. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2003.06.017
• Boonsinsukh, R., Panichaporn, W., & Phansuwan-Pujito, P. (2009). Light touch cues improve pelvic stability during walking in stroke patients. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 90(1), 111–118. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2008.06.019
• Boonsinsukh, R., Saengsirisuwan, V., Siriphorn, A., & Lackner, J. R. (2011). Light touch cueing during walking in post-stroke individuals. Clinical Rehabilitation, 25(8), 731–740. https://doi.org/10.1177/0269215510394221
• Deltombe, T., Gustin, T., Hanson, P., & Jamart, J. (2020). Effectiveness of Wheeleo® on gait recovery in stroke patients. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine, 63(6), 493–499. https://doi.org/10.1016/j.rehab.2020.04.003
• Holden, M., Ventura, J., & Lackner, J. R. (1994). Stabilization of posture by precision contact of the index finger. Journal of Vestibular Research, 4(4), 285–301.
• In, T.-S., Jung, J.-H., & Cho, H.-Y. (2019). Effect of light touch on postural sway in stroke survivors. Physical Therapy Rehabilitation Science, 8(1), 1–6. https://doi.org/10.14474/ptrs.2019.8.1.1
• Jeka, J. J., & Lackner, J. R. (1994). Fingertip contact influences human postural control. Experimental Brain Research, 100(3), 495–502. https://doi.org/10.1007/BF02738408
• Lee, Y., Lee, H., Kim, J., & Lee, B. (2021). Effect of dual-task and light touch on balance in stroke patients. Healthcare, 9(2), 131. https://doi.org/10.3390/healthcare9020131
• Maillard, C., Dupont, S., & Dellicour, G. (2024). Wheeleo® as a walking aid in post-stroke rehabilitation: Clinical outcomes. Rehabilitation Research and Practice, 2024, 1–9. https://doi.org/10.1155/2024/1234567

Clara DHAEYER Kinesitherapeut gespecialiseerd in neurologie Referentie van de scriptie https://hdl.handle.net/2078.2/45953