Sommige pijnloze loopmanieren zijn bekend, bijna karikaturaal: duidelijk manken, wegvliegende steun, beschermende houding… Maar andere zijn subtieler, minder opvallend. En wanneer de pijn zich niet uit, wordt het verband tussen de verandering in de loop en een pijnlijke oorsprong moeilijk vast te stellen.
En toch is dit verband essentieel om te identificeren.
Wanneer de pijn niet wordt gezegd, maar gezien
Bij pijn – of de angst ervoor – reageert het lichaam. Het past zich aan. De patiënt verandert natuurlijk zijn houding, zijn steunpunten, zijn manier van lopen. Hij zet pijncompensaties in werking.
Deze aanpassingen zijn soms zo effectief dat de pijn verdwijnt. Of tenminste, het wordt niet meer waargenomen. In sommige gevallen heeft de patiënt nooit geklaagd over pijn… en toch is zijn looppatroon veranderd.
Resultaat: tijdens het consult zien we een verandering in de loop zonder klachten of herinnering aan pijn. De link vervaagt. En daarmee onze klinische redenering.
De valkuil van de schijn
Als we niet aan pijn denken als mogelijke oorzaak, lopen we het risico om:
- Een andere oorzaak te zoeken: motorische beperking, evenwichtsstoornis, gewrichtsstijfheid…
- Oefeningen voor te schrijven om de loop te corrigeren… zonder effect, omdat de oorzaak niet wordt behandeld.
- Onbedoeld het compensatiepatroon te versterken, door naast het echte probleem te handelen.
Fysiotherapeuten, laten we alert blijven
Als bewegingsprofessionals is het ook onze rol om detective te zijn. Een veranderde loop zonder pijnklachten betekent niet dat er geen pijn is.
Alert blijven op zwakke signalen, de geschiedenis van de patiënt verkennen, vragen naar hun angsten, observeren van uitlokkende contexten: dit alles kan een verborgen pijn onthullen.
En vooral: de oorzaak behandelen om de compensatie op te heffen.
Om te onthouden:
- Pijn kan het lopen ingrijpend veranderen, zelfs zonder klachten.
- Sommige pijnloze looppatronen zijn moeilijk te herkennen.
- Het identificeren van pijn (of de herinnering eraan) is essentieel om de revalidatie te sturen.
De compensatie is soms zo succesvol… dat we de oorzaak over het hoofd zien.