Is de triceps surae echt een kniebuiger?

Tijdens de opleiding of in de praktijk hoor je vaak de volgende zin:
“De triceps heeft een buigende werking op de knie.”

Dit is een bewering die veel studenten fysiotherapie onthouden.
Toch is deze visie onvolledig, zelfs misleidend, zodra we de functionele houding van de patiënt en de analyse van het lopen in beschouwing nemen.

Triceps surae en gesloten keten: een verandering van perspectief

Wanneer de voet vrij in de ruimte is, zoals bij een analytische test in buikligging, kan de contractie van de triceps surae (de kuitspieren) inderdaad leiden tot een flexie van de knie, vanwege de aanhechting boven het gewricht.

Maar tijdens het lopen, of gewoon in staande positie, is de voet in contact met de grond.
Het systeem bevindt zich dan in een gesloten keten, en alles verandert in de biomechanische logica.

Wat gebeurt er tijdens de contractie van de triceps surae in een gesloten keten?

Wanneer de triceps krachtig samentrekt (vrijwillig of onvrijwillig, zoals bij spasticiteit), produceert het een plantairflexie.
Maar aangezien de voet aan de grond blijft, wordt de beweging naar boven overgebracht:

• Het scheenbeen beweegt naar achteren,
• De knie wordt naar achteren getrokken,

Dit fenomeen wordt versterkt door de reactiekracht van de grond (GRF), die tijdens de plantairflexie voor de voet langs gaat. Deze kracht genereert een moment van kracht in extensie dat de neiging heeft om de knie in extensie te vergrendelen, of zelfs een recurvatum te veroorzaken als dit niet goed wordt gecontroleerd.

Tonus van de triceps: een essentieel evenwicht

De tonus van de triceps moet fijn gereguleerd worden om een stabiele en functionele gang te garanderen:

• Een te tonische triceps duwt de knie naar achteren → recurvatum,
• Een hypotonische triceps ondersteunt de keten niet meer → de knie zakt door.

Dit mechanisme verklaart waarom, in de neurologie, de spasticiteit van de triceps surae een van de belangrijkste oorzaken is van recurvatum van de knie tijdens het lopen.

Concluderend: beter begrijpen om beter te revalideren

De analyse in gesloten keten is essentieel om de werkelijke effecten van spiercontracties tijdens het lopen te begrijpen.
Het verkeerd begrijpen van de biomechanica in een realistische situatie (gesloten keten) leidt tot analysefouten en ongepaste revalidatiestrategieën.

Door deze biomechanische logica te begrijpen:

• Verfijnen we onze klinische redenering,
• Passen we de oefeningen, houdingen en technische hulpmiddelen (orthese, mobiliteitshulpmiddel, …) beter aan.